Medipol Üniversitesi Hastanesi Pedodonti Uzmanı Aslı Patır Münevveroğlu, çocuklarda diş çürümelerinin nasıl önlenebileceği ve çocuklara diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması için neler yapılabileceği konusunda önemli bilgiler verdi.
Çocukların dişleri neden çürür?
Süt dişleri kalıcı dişlere oranla daha çok organik madde içermektedir. Bu nedenle çürüğe daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler. “Biberon Çürükleri” veya “Erken Çocukluk Dönemi Çürükleri” bebek ve çocuklarda görülen genellikle üst süt keserlerin diş etine yakın yüzeylerini etkileyen çürüklerdir.
Emzirerek veya biberon ile verilen süt, çocuk uykuya geçtikten sonra dişlerin üzerinde birikmektedir. Uyku sırasında tükürük salgısı da azaldığından dişler temizlenememekte ve ağızda daha önceden varolan çürük yapıcı mikropların asit oluşturmasına elverişli ortam meydana gelmektedir. Bu asitler diş minesinin mineral yapısını bozarak, önce tebeşirimsi beyaz renkte lekelerin görülmesine, daha sonra da biberon çürüğü olarak tanımlanan sarı kahverengi renkte çürük tipinin oluşmasına neden olmaktadır.
İlk diş muayenesi ne zaman yapılmalıdır?
Amerikan Pediatrik Diş Hekimleri Birliği ve Amerikan Pediatri Birliği çocuklarda ilk süt dişinin (genellikle alt süt orta kesici dişi) sürmesi ile birlikte en geç 1 yaşından itibaren bir diş hekimi muayenesinin gerekli olduğunu belirtmektedirler. İlk diş hekimi ziyaretinin bu kadar erken başlamasının en önemli nedeni, bebeklik döneminde dişlerin nasıl temizlenmesi gerektiğini ebeveynlere gösterebilmektir. Ayrıca, erken dönem çocukluk çağı çürüğü halk arasında “Biberon Çürüğü” olarak da adlandırılan, yanlış beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak oluşabilen çürüklerden çocukları korumak için küçük yaşta ağız-diş muayenesinin yapılması büyük önem taşımaktadır.
Çürük oluşumu engellenebilir mi?
Diş çürüğü gerekli tedbirler alındığında önlenebilir bir hastalıktır. Koruyucu diş hekimliği uygulamaları; dişlerin korunma, iyileştirme ve geliştirme basamaklarını içermektedir. Diş hekimliğinde minimal invaziv yaklaşım sayesinde, tedavinin olabildiğince ertelenmesi hedeflenmektedir. Fissür örtücü uygulaması, azı dişlerinin çiğneme yüzeylerinde bulunan girintilerinin özel bir materyal ile kapatılması, böylece bu bölgelerde oluşabilecek besin birikintileri önlemek için yapılan bir işlemdir. Topikal fluorid uygulamaları da koruyucu tedavi yöntemleri arasında yer alıp 6 ayda 1 düzenli kontrollerde yapılmalıdır. Bu yaşta kazanılacak hijyen alışkanlığı, diş sağlığını ömür boyunca garantiye alacaktır. Süt dişlerindeki çürükler mutlaka tedavi edilmelidir. Çünkü süt dişlenmenin sağlığının korunması, kalıcı dişlerin sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Nasıl bir diş macunu ve diş fırçası seçilmeli?
Diş macunu ve diş fırçasının markasından daha önemli olan mekanik temizliğin etkili bir biçimde yapılmasıdır. Mekanik temizlik, dental plağı diş fırçası yardımıyla diş yüzeyinden kaldırmaktır. Anneler, hem emzirme hem de beslemenin ardından bebeklerin diş yüzeylerini temiz bir gazlı bez ile temizlemeli, çok bastırmadan diş yüzeylerinden artık maddeler uzaklaştırmalıdır. Bir erişkinin parmağına uygun küçük pamuklu kılıflar çok az dişi sürmüş veya hiç dişi olmayan bebekler için ilk diş fırçası olarak tasarlanmıştır. Ebeveynler bu parmak fırçaları ve sadece su veya kazein içerikli kremlerle 45o derece doğru tutuş tekniği ile mekanik temizliği en etkili şekilde yapabilmeleri gerekmektedir. Bu krem fluorür içermemesi açısından önemlidir. Çünkü fluorür içeren macunların yutulması toksik etki gösterebilir. Ancak süt ve süt ürünlerine alerjisi olan bireylerde kullanımı önerilmemektedir. Bu durum çocuk tükürmeyi öğrenene kadar devam eder. Çocuk tükürmeyi öğrendikten sonra flüorür içeren diş macunları kullanılabilir. Ebeveynler mercimek tanesi kadar diş macununu yumuşak, naylon kıllı, ilgi çeken renkli çocuk diş fırçasına sürmeli ve daima diş macunu ve tükürüğün tükürüldüğünü görmek için fırçalama süresince çocuğun başında olmalıdırlar. Küçük motor hareketlerin geliştiğinden emin olunduktan sonra çocuk kendisi diş fırçalayabilir fakat ebeveyn her fırçalamadan sonra dişleri kontrol etmeli, gerekirse kendi tekrar fırçalamalıdır. Diş fırçaları, ortalama 6 ayda bir değiştirilmelidir. Seçilen diş macunun tadının çocuk tarafından sevilmesi önemlidir.
Çocuklarda diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması için neler yapılmalıdır?
Ağız sağlığı için en uygun ortam sağlayacak bir programa bebeklikte başlanmalıdır. Ebeveynler böyle bir programı uygulamanın kendi sorumluluklarında olduğu konusunda bilinçli olmalıdırlar. Gelişimsel olarak bir bebek bu aktiviteyi kabul etmeye ve anlamaya hazırlanmamıştır. Oyunlar geliştirilebilir veya müzik ve şarkı söylemek kullanılarak diş fırçalama daha keyifli bir hale getirilebilir; ebeveyn olumlu bir deneyim yaşatmak için uğraşmalıdır. Çocuklar bu konuda teşvik edilmelidir, ödüllendirilmelidir. Günde en az iki kez diş fırçaladığında eğlenceli olarak hazırlanmış bir takvime artı konulabilir. Banyoya bir kum saati yerleştirmek de 2 dakika süresince sıkılmadan fırçalayabilmesine eğlence yaratacaktır. Ayna karşısında bir aile aktivitesi haline getirmek teşvik edici olacaktır. Çocuğun ne kadar temiz ve bakımlı olduğu ona tekrarlanarak diş fırçalama alışkanlığı kazanması sağlanmış olur. Böylelikle çocuk, diş temizleme aktivitesini günlük rutin bakımının bir parçası olarak ömür boyu kabul eder.
